(173) Ο Χριστός βασανιζόμενος από τον Χίτλερ

Μία φορά τον χρόνο, ανήμερα την Πρωτομαγιά, το μικρό παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας, στο Κοιμητήριο του Δάσους, έξω από το Μόναχο, ανοίγει την πόρτα του στους πιστούς για να θυμίζει με έναν ιδιαίτερο και επίκαιρο, λόγω ημερών, τρόπο τα δεινά του ναζισμού. Στο εσωτερικό του, μια μοναδική (στον κόσμο) εικονογραφική παράσταση των Παθών του Κυρίου απεικονίζει τον ίδιο τον Χίτλερ… να βασανίζει τον Ιησού. Αφιερωμένη στα εκατομμύρια των ανθρώπων που βίωσαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της χιτλερικής Γερμανίας το δράμα –βασανιστήρια, πόνο, εξευτελισμό, ταπείνωση και θάνατο– που υπέστη και ο δημιουργός τους, «προειδοποιεί», περίπου ογδόντα χρόνια μετά τη συντριβή του ναζιστικού καθεστώτος, για τις εφιαλτικές φωνές από το παρελθόν που ακούγονται όλο και πιο δυνατές στη σημερινή Ευρώπη.

Την εικονογραφική παράσταση φιλοτέχνησε ένα από τα θύματα του ναζιστικού καθεστώτος, ο πολυβραβευμένος Γερμανός ζωγράφος Μαξ Λάχερ. Επί τριάντα χρόνια, χιλιάδες πιστών συνέρρεαν στο εκκλησάκι, όπου βίωναν στις ιερές ακολουθίες, «συντροφιά» με τον Χίτλερ-βασανιστή, τη σχέση Χριστού και Αντιχρίστου, την αντιπαράθεση μεταξύ αγιότητας και μαρτυρίου, φιλανθρωπίας και κακίας, υπομονής και συγχώρησης απέναντι στη βαρβαρότητα των βασανιστών.

Ο δήμος Μονάχου έχτισε το 1932 το παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας και ανέθεσε την αγιογράφησή του στον διάσημο τότε Λάχερ, που όμως είχε μπλεξίματα με τους ναζί, καθώς αρνήθηκε να αποδεχθεί τον διορισμό του στη θέση του καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών. Και όχι μόνο αυτό. Ως μέλος αντιστασιακής οργάνωσης, καταδικάστηκε ερήμην από ναζιστικό δικαστήριο σε θάνατο, αλλά κατάφερε να διαφύγει τη σύλληψη και την εκτέλεσή του.

Το καφέ και το μαύρο

Μετά το πέρας του πολέμου, ανέλαβε την αγιογράφηση και, επηρεασμένος από τις θηριωδίες των ναζί και το Ολοκαύτωμα, ενσωμάτωσε στις τοιχογραφίες για τα Πάθη του Κυρίου σκηνές όπου οι βασανιστές του Χριστού είναι ο ίδιος ο Χίτλερ και οι ναζί. Χρησιμοποίησε, μάλιστα, το καφέ και το μαύρο, αγαπημένο συνδυασμό χρωμάτων των ναζί, για να απεικονίσει τους βασανιστές του Χριστού.

«Επειδή είμαι υπεύθυνος, ως αρχιερατικός επιτετραμμένος της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας, για τα βαυαρικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, θα ζητήσω από τις αρμόδιες ρωμαιοκαθολικές αρχές του Μονάχου να τελώ τακτικά στο παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας ιερές ακολουθίες για τους κρατουμένους που βασανίστηκαν», ανέφερε στην «Κ» ο Απόστολος Μαλαμούσης.

Ο πρωτοπρεσβύτερος της Ιεράς Μητρόπολης Γερμανίας της Εκκλησίας της Ελλάδος Απόστολος Μαλαμούσης επισκέφθηκε το εκκλησάκι και περιέγραψε τα αισθήματά του στην «Κ». «Μου προξένησε σοκ και αμηχανία, για τον λόγο ότι στο παρεκκλήσι αυτό υπάρχουν εικονογραφικές παραστάσεις των Παθών του Κυρίου τη Μεγάλη Παρασκευή, που αντίκεινται στο πνεύμα της Αγίας Αναστασίας. Οι τοιχογραφίες δείχνουν με ποια βαρβαρότητα ο Χριστός βασανίζεται από τον Χίτλερ και τους ναζί. Με την παράσταση του Χριστού και του Πάθους Του από τον Χίτλερ και τους ναζί δίνει ο καλλιτέχνης το ελπιδοφόρο μήνυμα ότι όλοι οι “δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης” ακολουθούν τον δρόμο μαρτυρίου του Χριστού και της Ανάστασής Του, ότι θα δικαιωθούν και θα γίνουν πολίτες του Παραδείσου. Βεβαίως, ο καλλιτέχνης έλαβε υπόψη του ότι το όνομα Αναστασία προέρχεται από την Ανάσταση του Χριστού και ότι στο παρεκκλήσι αυτό, μέσα στο κοιμητήριο, διαιωνίζονται η ελπίδα και η προσμονή των κεκοιμημένων ότι θα αναστηθούν στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου», τόνισε.

«Μνημείο κατά του πολέμου» χαρακτήρισε η εφημερίδα  Süddeutsche Zeitung την εικονογραφημένη παράσταση. «Επειδή είμαι υπεύθυνος, ως αρχιερατικός επιτετραμμένος της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας, για τα βαυαρικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, θα ζητήσω από τις αρμόδιες ρωμαιοκαθολικές αρχές του Μονάχου να τελώ τακτικά στο παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας, στο Κοιμητήριο του Δάσους στο Μόναχο, ιερές ακολουθίες για τους κρατουμένους, μεταξύ αυτών και Ελληνες, που βασανίστηκαν και πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Χίτλερ», προσέθεσε ο Ελληνας ιερωμένος.