(91) Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Μονάχου

Έλληνες αιχμάλωτοι και θύματα στο ναζιστικό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης στο Μόναχο (1943 -1945).

Η Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας έλαβε μέρος στην Τελετή Μνήμης.

Στο Μόναχο, στο δημοτικό διαμέρισμα Ludwigsfeld, υπήρξε ναζιστικό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης, το μεγαλύτερο σε έκταση εξωτερικό παράρτημα του διαβοήτου Στρατοπέδου Συγκέντρωσης Νταχάου. Ως γνωστό το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Νταχάου είχε 193 εξωτερικά παραρτήματα σε διάφορες πόλεις της Βαυαρίας. Τα 169 παραρτήματα ήταν μόνο για άνδρες και τα 24 μόνο για γυναίκες.

Λόγω μεγάλης έλλειψης τεχνικών και εργατών για τη ναζιστική πολεμική βιομηχανία δημιουργήθηκαν δίπλα σε βαυαρικά εργοστάσια κατασκευής μηχανών και εξαρτημάτων πολεμικών αεροπλάνων και αρμάτων, παράγκες για φυλακισμένους του ναζιστικού καθεστώτος, με σκοπό την καταναγκαστική εργασία για την παραγωγή πολεμικού υλικού. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε και στο Μόναχο το στρατόπεδο συγκέντρωσης Ludwigsfeld, δίπλα από εργοστάσιο της BMW Μονάχου.

Το στρατόπεδο δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο 1943 και αποτελείτο από 22 ξύλινες παράγκες που διασκευάστηκαν από προυπάρχοντες σταύλους αλόγων. Στις παράγκες δεν υπήρχαν ντουλάπες, μόνο τριώροφα απλά κρεβάτια με αχυρόστρωμα.

Στο στρατόπεδο αυτό έμειναν περίπου 10.000 φυλακισμένοι από 30 εθνικότητες. Τις τελευταίες εβδομάδες πριν την απελευθέρωση οι ναζιστές μετέφεραν εκεί και άλλους κρατουμένους από άλλα εξωτερικά παραρτήματα, ώστε ο συνολικός αιρθμός των κρατουμένων να ανέλθει στις 20.000.

Οι αιχμάλωτοι ήταν κυρίως Εβραίοι, Ρώσσοι, Πολωνοί, Γερμανοί, Ιταλοί, Ούγγροι, Γιουγκοσλαύοι, Ισπανοί Γάλλοι, Ολανδοί, Βούλγαροι και άλλων εθνικοτήτων.

Υπήρχαν και Έλληνες αιχμάλωτοι, όπως πιστοποιείται από τις τρεις ακόλουθες λίστες του αρχείου του στρατοπέδου, που μέχρι τώρα διερευνήθηκαν:

Λίστα της 3ης Μαίου 1945 (μετά την απελευθέρωση) στην οποία αναφέρονται 12 Έλληνες, με Επίθετο, Όνομα, ημερομηνία γέννησης και τόπο καταγωγής των.
Λίστα θανάτων όπου αναφέρεται και ο αριθμός 4 Ελλήνων, με ημερομηνίες γεννήσεως και θανάτου των.
Λίστα αιχμαλώτων που μπόρεσαν και απέδρασαν από το στρατόπεδο. Αναφέρονται και δύο Έλληνες, με ονοματεπώνυμο και ημερομηνία απόδρασης.

Υπάρχει η υπόνοια ότι στο διάστημα της λειτουργίας του στρατοπέδου αυτού υπήρχαν και άλλοι Έλληνες.

Όσοι αιχμάλωτοι ήταν βαρειά άρρωστοι και μελλοθάνατοι τους έστελναν οι ναζί στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Νταχάου για να πεθάνουν εκεί, αυτούς όμως πού πέθαιναν μέσα στο στρατόπεδο τους έθαβαν σε μαζικούς τάφους στον ίδιο χώρο

Στις 26 Απριλίου 1945 διατάχθηκε μερική μεταφορά των αιχμαλώτων οδικώς, κάτω από απάνθρωπες συνθήκες από το Ludwigsfeld, το Νταχάου και άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης με προορισμό το Ötztal στο Τυρόλο της Αυστρίας. O Χίτλερ είχε ήδη αποφασίσει να μεταφέρει την πολεμική του βιομηχανία στο Τυρόλο, το Salzburg και στο Steiermark. Η μαζική αυτή βασανιστική μεταφορά και πεζοπορεία ονομάστηκε „Πορεία Θανάτου του Νταχάου“ και λάμβανε χώρα πάντα βράδυ για να μη γίνεται αντιληπτή από τις συμμαχικές δυνάμεις, μέσα στο κρύο και υγρασία, με πείνα, αρρώστειες και θανάτους και επί τόπου εκτελέσεις των βασανισθέντων και καταβεβλημένων θυμάτων, που δεν μπορούσαν πλέον να σταθούν στα πόδια τους.

Την ημέρα της απελευθέρωσης του στρατοπέδου Ludwigsfeld, στις 30 Απριλίου 1945, μετρήθηκαν στο στρατόπεδο αυτό επιζήσαντες 8.970 άνδρες και 1.027 γυναίκες.

Τον Σεπτέμβριο 1945 οι αμερικανοί κατεδάφησαν τις 22 ξύλινες παράγκες, με εξαίρεση μόνο το κτίριο που χρησίμευε ως μαγειρίο. Το έτος 1955 έγινε εκταφή οστών από τα διάφορα μέρη του στρατοπέδου και μεταφορά των οστών σε κανονικό νεκροταφείο.

Στο μεταξύ διάστημα κτίστηκαν στη περιοχή του στρατοπέδου κοινωνικές κατοικίες και σχεδιάστηκε να κτιστούν μελλοντικά και άλλες πολυκατοικίες δίπλα από το εναπομείναν κτίριο-μαγειρίο του στρατοπέδου.

Η υλοποίηση της κατασκευής νέων κατοικιών εμποδίστηκε από τον ιστορικό και μέλος του συμβουλίου του δημοτικού διαμερίσματος Ludwigsfeld, κ. Klaus Mai, ο οποίος στηριζόμενος σε διηγήσεις πρώην κρατουμένων στο στρατόπεδο, υποστήριξε ότι πρέπει να υπάρχουν ακόμη μέχρι σήμερα και μαζικοί τάφοι στο χώρο αυτό. Με απόφαση του Δήμου Μονάχου έλαβε χώρα το 2016, επισταμένη και επιστημονική διερεύνηση όλου του οικοπέδου του στρατοπέδου και ανευρέθηκαν πράγματι τάφοι με 12 σκελετούς.

Το Ίδρυμα Βαυαρικών Στρατοπέδων Συγκέντρωσης, ο Δήμος Μονάχου και η τοπική αυτοδιοίκηση της συνοικίας Ludwigsfeld, σχεδιάζουν μια διαθρησκευτική τελετή εκταφής των οστών και ενταφιασμό τους σε νεκροταφείο της περιοχής.

Κάθε χρόνο η γερμανική Πολιτεία τελεί τον Νοέμβριο την „Ημέρα Λύπης (πένθους) του Λαού“. Πρόκειται για μια επίσημη πολιτειακή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα των 2 Παγκοσμίων Πολέμων, με διαθρησκευτική τελετή και ομιλία από τον πρόεδρο της ΟΔΓ στη Γερμανική Βουλή.

Στα πλαίσια αυτής της Ημέρας Μνήμης έλαβε χώρα στις 26 Νοεμβρίου 2017, ειδική τελετή στον χώρο του πρώην Στρατοπέδου Συγκέντρωσης Μονάχου-Ludwigsfeld με ανάγνωση των ονομάτων των θυμάτων. Εφέτος έγινε μνεία των ρώσσων αιχμαλώτων που άφησαν την τελευταία τους πνοή στον τόπο αυτό του μαρτυρίου.

Στην εκδήλωση της Ημέρας Μνήμης παρέστη και ο Πρωτοπρεσβύτερος Απόστολος Μαλαμούσης, ο οποίος με παράκληση και πρόσκληση του κ. Klaus Mai και των διοργανωτών, διάβασε μια προσευχή για την ανάπαυση των θυμάτων του ναζισμού.

Παρευρέθησαν εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, του Συλλόγου Θυμάτων Νταχάου και άλλων αντιναζιστικών συλλόγων. Η οικογένεια του ιστορικού κ. Klaus Mai είχε και αυτή δικά της θύματα στο στρατόπεδο αυτό και κατέθεσε στεφάνι.

Στις φωτογραφίες ο Πρωτοπρεσβύτερος Απόστολος Μαλαμούσης με τον κ. Klaus Mai και τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, του Συλλόγου Θυμάτων Νταχάου και άλλων αντιναζιστικών συλλόγων.

Οι φωτογραφίες διετέθησαν ευγενώς από τον κ. Klaus Mai. Η φωτογραφία με τον π. Απόστολο και τον κ. Mai με τις νιφάδες του χιονιού, διατίθεται από τον π. Απόστολο.

από αριστερα:von links

Manfred Grunert, BMW Group Classic

Markus Auerbach, Bezirksausschussvorsitzender 24 (SPD)

Dr. Rainer Grossmann, stellvertretender BA-Vorsitzender 24 (CSU)

Apostolos Malamoussis, Erzpriester des Ökumenischen Patriarchats Bischöflicher Beauftragter für die staatlichen Belange im Freistaat Bayern

Gerlinde Dunzinger, Initiative Gedenkstätte Allach

Klaus Mai, Bezirksausschuss 24, Vorsitzender Unterausschuss Kultur und Budget (SPD)

Ilse Macek. Gegen Vergessen für Demokratie e.V.

Adi Trumpf

Dr. Jürgen Müller-Hohagen, stellv. Präsident der Lagergemeinschaft Dachau

Griechische Häftlinge im KZ-Außenlagerkomplex Dachau-Allach in München-Ludwigsfeld

In München, im Stadtteil Ludwigsfeld, existierte das größte Außenlager des KZs Dachau. Wie bekannt, hatte das KZ Dachau 193 Außenlager in verschiedenen Städten Bayerns. 169 der KZs waren für Männer und 24 für Frauen.

Mangels genügend Techniker und Arbeiter für die Kriegsindustrie der Nationalsozialisten wurden in verschiedenen Firmen, die in der Rüstungsindustrie tätig waren, Baracken für Gefangene des Nazi-Regimes errichtet, die für die Rüstungsproduktion arbeiten mussten. Aus diesem Grund wurde in Ludwigsfeld, in der Nähe des BMW-Werkes für Rüstungsproduktion, eine KZ-Anlage errichtet.

Diese Anlage wurde im Februar 1943 gebaut und bestand aus 22 Holzbaracken, die aus ehemaligen Pferdeställen entsprechend umgebaut wurden. In den Baracken gab es keine Schränke, nur dreistöckige Betten mit Strohmatratzen. In diesem KZ lebten circa 10.000 Gefangene aus 30 Nationen. In den letzten Wochen vor der Befreiung überführten die Nazis auch weitere Häftlinge aus anderen KZ-Außenlagern dorthin, sodass die Gesamtzahl der Häftlinge auf circa 20.000 anstieg. Die Gefangenen waren hauptsächlich Juden, Russen, Polen, Deutsche, Italiener, Ungarn, Jugoslawen, Spanier, Franzosen, Holländer, Bulgaren und aus anderen Nationen. Es gab auch griechische Gefangene, wie aus den drei folgenden Listen, die man bisher im Archiv entdeckt und gesichtet hat, hervorgeht.

Eine Namensliste vom 03. Mai 1945, auf der 12 Griechen mit Vorname, Name, Geburtsdatum und Geburtsort erwähnt werden.
Eine Liste mit Toten, in der auch 4 Griechen mit Geburtsdatum und Todesdatum erwähnt werden.
Eine Liste mit Gefangenen, die aus dem KZ entfliehen konnten. In dieser Liste sind zwei Griechen mit Vorname, Familienname und Datum der Flucht vermerkt.

Es gibt aber die Vermutung, dass in der Zeit des Betriebs des KZ-Ludwigsfeld noch weitere Griechen inhaftiert waren.

Häftlinge, die schwer krank waren und kurz vor ihrem Tod standen, wurden von den Nazis in das KZ Dachau überführt um dort zu sterben. Diejenigen aber, die bereits im KZ Ludwigsfeld starben, wurden auch dort begraben.

Am 26. April 1945 wurde der Abtransport eines Teils der Häftlinge von Ludwigsfeld, Dachau und anderen KZs in Richtung Ötztal in Tirol von den Nationalsozialisten unter grausamen und unmenschlichen Bedingungen angeordnet.

Hitler hatte entschieden seine Kriegsindustrie nach Tirol, Salzburg und in die Steiermark umzusiedeln und benötigte dort dafür Arbeitskräfte.

Dieser qualvolle Weg der Häftlinge, der als die „Todesmärsche von Dachau“ bezeichnet wird, fand immer nachts statt, versteckt vor den Alliierten. In eiskalter, feuchter Nacht, geplagt von Hunger und Krankheiten, mussten die Häftlinge weite Strecken zurücklegen und wurden erschossen, wenn sie nicht weiter laufen konnten.

Am Tag der Befreiung des KZs Ludwigsfeld durch die Amerikaner am 30. April 1945 wurden dort 8.970 Männer und 1.027 Frauen gezählt. Im September 1945 rissen die Amerikaner die 22 Holzbaracken ab und ließen nur das steinerne Küchen-Gebäude übrig.

Im Jahre 1955 wurden die Überreste der toten Häftlinge in Ludwigsfeld exhumiert und auf einen Friedhof umgebettet.

In der Zeit danach wurden im Bereich des KZ-Ludwigsfeld Wohnungen gebaut und es lagen auch Pläne für den zukünftigen Bau von weiteren Wohnblöcken in diesem Areal vor. Die Pläne für eine neue Bebauung wurden im Jahre 2016 von dem Historiker und Mitglied des lokalen Bezirksausschusses, Herrn Klaus Mai, jedoch vorläufig gestoppt. Herr Mai vertrat, aufgrund eines Berichts des ehemals dort inhaftierten Häftlings Max Mannheimer, die These und Überzeugung, dass es in diesem Areal noch unentdeckte Massengräber von Häftlingen gibt. Daraufhin unternahm die Stadt München im Jahre 2016 weitere Untersuchungen und es wurden tatsächlich noch zwölf Skelette gefunden.

Die Stiftung Bayerische Gedenkstätten, die Landeshauptstadt München, der Bezirksausschuss 24 und verschiedene Vereine und Organisationen planen daher eine interreligiöse Feier für die Umbettung der gefundenen Toten auf einen öffentlichen Friedhof.

Jedes Jahr im November feiert die Bundesrepublik Deutschland den Volkstrauertag, eine staatliche Gedenkveranstaltung für die Opfer der zwei Weltkriege mit einem ökumenischen Gottesdienst und einer Ansprache des Bundespräsidenten. Im Rahmen dieses Gedenktages fand am 26. November 2017 ein Gedenkakt im ehemaligen KZ Ludwigsfeld statt. Die diesjährige Namenslesung galt den russischen Gefangenen, die dort ermordet wurden.

Erzpriester Apostolos Malamoussis nahm in Vertretung der Griechisch-Orthodoxen Metropolie von Deutschland ebenfalls daran teil und sprach auf Bitten des Organisators der Gedenkfeier ein Gebet für die Ruhe aller dort ermordeten Opfer des Nationalsozialismus.

Die Familie von Klaus Mai hatte auch eigene Opfer zu beklagen und legte aus diesem Grund einen Kranz bei der Gedenkveranstaltung nieder. Herr Mai referierte zudem als Hauptinitiator über den historischen Hintergrund der Veranstaltung.

Bei der Namenslesung wirkten mit: